Bewogen dagen...

Het is niet te bevatten dat ik hier nog maar twee weken ben. Er gebeurt meer dan in een half jaar Nederland. Ludovena houdt mij staande, in overleg met Judy's familie zal de begrafenis al op zaterdag plaatsvinden. Dit kan zo snel omdat de grootste kosten uit het 'potje Judy' betaald gaan worden. Beatrice zit de jurk voor Judy te naaien, James overlegt met de timmerman die een kist voor Judy zal maken en komt om een voorschot. Nelson komt langs om over zijn laatste studiejaar te praten en terwijl ik maandagmorgen de wandeling van een uurtje naar Sondu maak om voor hem wat bankzaken te regelen, stroomt het centrum vol met mensen voor de orthopedische operaties. Altijd heerlijk zo'n stukje lopen, de vrolijke spontaniteit van de mensen onderweg doet me goed.
Dinsdag gingen we van start met de handwerkles en stonden we tijdens de ochtendwijding even stil bij Judy's overlijden. Ook de leerlingen voelen het gemis, Judy was meer dan een klas- en kamergenoot, altijd had ze goede raad, kon overal bij helpen en had zo'n beetje de leiding in de dormitory.

Twee middagen breng ik door in de operatiekamer met kijken, steriele jassen dichtknopen, opruimen en schoonmaken. Veel patiënten zijn in december geholpen, nu worden de schroeven en pinnen er uitgehaald. Een jonge vrouw met twee breuken in de onderarm krijgt stalen plaatjes ingebracht en bij een joch wordt, nadat de pezen zijn verlengd, een voet rechtgezet met pinnen. Het blijft me fascineren wat er allemaal mogelijk. Prachtig werk hier!

Vrijdag:
Zoals gebruikelijk wordt de overledene een dag vóór de begrafenis vanuit het mortuarium naar de compound van de familie gebracht. Om drie uur is bijna het hele centrum daar aanwezig. In een ruimte waar nog twee overleden mannen op stenen tafels liggen, wordt nog aan Judy 'gewerkt'. Iedereen loopt gewoon in en uit. Als Judy klaar is wordt de kist buiten op een tafel gezet zodat iedereen even kan kijken en wordt er gebeden. Daarna wordt de kist door het personeel op de auto getild en begint de reis. Met Judy's mom, die geen Engels spreekt, zit ik voorin. Een hachelijke rit! Het weggetje is smal en bar slecht. Bij een diepe geul, ontstaan door de regen, stappen we uit.Tom en Olieth zijn voor dit soort situaties mee. Hier moeten ze aan de slag, de geul moet vol met stenen anders komt de bus er morgen niet door. Verderop is de weg onbegaanbaar en lopen we de laatste kilometer. Judy 's moeder schreeuwend voorop. Hoe dichter we bij haar huisje komen hoe meer vrouwen van alle kanten schreeuwen. Dé manier om de wijde omgeving te laten weten dat er een dode te betreuren valt. Heel bijzonder! Terwijl Judy onder een afdakje wordt gezet, schudden we talrijke handen . Buurjongens slepen met brandhout voor het eten van de volgende dag. Op de terugweg moeten de krachtpatsers Tom en Olieth nog twee keer de auto uit om hem een zetje te geven.

Zaterdag:
Om twaalf uur komt de bus van een aangrenzende boardingschool. 'k Loop nog even naar de slaapzaal van Judy. Reëmah zit op de grond met een betrokken gezichtje. Wat had ze graag mee gewild. Vorig jaar was ze nieuw en werd ze bij Judy op de kamer geplaatst. Veel heeft ze van Judy opgestoken en heeft in één jaar een metamorfose ondergaan. Van verlegen teruggetrokken meisje naar een vrolijke meid. 'k Geef haar een knuffel en de tranen schieten ons in de ogen. Met de leerlingen die mobiel zijn, wat zusters en een flink aantal personeelsleden rijden we naar de begrafenis waar de de officiële dienst al is begonnen. Daarna speeches, op andere begrafenissen waren dat er altijd veel. Hier slechts drie, ik mag de spits afbijten. “We can celebrate the life of Judy” zo begin ik en 'k benadruk onze vriendschap en Judy's veelzijdigheid, iets waar de familie totaal geen weet van heeft. Ook haal ik even de periode met de chemokuren aan. Zo dapper en vol vertrouwen; “When you lose hope , you lose everything” was haar credo. Daarna is het Salomé's beurt, lerares van de breiklas en tot slot Zr. Ludovena. Judy's moeder sluit af en bedankt iedereen. Heel sober allemaal, ook het aantal mensen wat aanwezig is. Maar ach… voor Judy maakt het niet meer uit, de mensen van het centrum die wél van haar hielden en voor wie Judy heel speciaal was, waren aanwezig. Zij waren ook diegenen die een traantje wegpinkten. Wanneer het graf is gedicht, staat in een huisje een maaltijd klaar en dat is tevens het slot van de begrafenis. We nemen Judy in ons hart mee als we terug rijden. In de naaiklas hebben we een mooie foto van haar opgehangen van vorig jaar toen de meisjes UNO kampioen werden. 's Avonds spelen we opnieuw UNO en het lukt mij om Reëmah over te halen om mee te doen. Gezelliger voor haar dan op de slaapzaal waar het gemis van Judy nog sterk aanwezig is.
Al met al bewogen en intense dagen, maar… wat rijk om van dit alles deelgenoot te mogen zijn!